نحوه پرورش مرغ و نگه داری از آن
نکات مهم در مورد پرورش و نگهداری مرغ
مرغ یکی از پر مصرف ترین و محبوب ترین پرنده های بومی و اهلی میباشد که در مناطق مختلف برای اهداف تجاری، تفریحی و یا خانگی پرورش داده میشوند. هدف از پرورش مرغ می‌تواند به خاطر تولید گوشت، تولید تخم مرغ خوراکی، تولید تخم نطفه دار و یا تولید جوجه یک روزه باشد و یا صرفا پرورش دهنده ای به جنبه ی زیبایی این زینتی بودن، آن را نگهداری میکند. اما پرورش و نگهداری این پرنده بومی محبوب، نکات و تکنیک های مهمی وجود دارد که قبل و حین پرورش باید مدنظر قرار دهید. جهت رسیدن به درآمد بالا و جلوگیری از تلفات آن ها حتما با ما در این مقاله همراه باشید و نکات اشاره شده را در پرورش به کار بگیرید. بهترین تخم نطفه دار را از رویال طیور بخواهید.
۱) عمر مرغ و خروس
مرغ خانگی می‌تواند بین ۵ تا ۱۱ سال عمر کند. اما رکورد ثبت شده در کتاب گینس برای بیشترین طول عمر مرغ خانگی ۱۶ سال است که بر اثر مشکل قلبی مرده است. مرغ های صنعتی چون عمر اقتصادی کوتاهی دارند در نتیجه زیاد عمر نمی‌کنند. در کل کسانی که قصد نگهداری مرغ تخمگذار دارند، آن ها را از سن ۱۸ ماهگی به بعد کشتار میکنند و مرغ های گوشتی هم در سن ۳ الی ۴ ماهگی فروخته میشوند. تنها کسانی که قصد نگهداری مرغ زینتی دارند، آن ها را تا ۵ الی ۶ سالگی نگهداری میکنند.
۲) بهترین نژاد مرغ و خروس برای نگهداری
مرغ ها دارای نژادهای مختلفی می‌باشند که هر کدام از نژادها نیز با توجه به ژنتیک آن ها یا برای تخمگذاری مناسب اند و یا برای تولید گوشت مرغ، البته برخی نژادهای مرغ دو منظوره ای هستند. یعنی هم تخمگذاری بالایی دارند و هم وزن آن ها سنگین بوده و گوشت لذیذی دارند. متاسفانه بیشتر پرورش دهندگان محلی به نژاد مرغ اهمیت نمی‌دهند. لازم به ذکر است که چندین نژاد بومی ایران وجود دارد. ولی متاسفانه نژادهای بومی ایران مثل لاری، خزک، گلین لری، گردن لخت شمالی و... تخمگذاری پایینی دارند و همچنین سرعت رشد آن ها کمی کند میباشد. فقط مرغ های نژاد مرندی، گلپایگانی به لحاظ تخمگذاری و گوشتی بهتر از بقیه نژادهای بومی هستند. البته جهاد کشاورزی نیز چندین نژاد لومیر و محلی ایجاد کرده که در بازار به عنوان مرغ جهادی و یا محلی آن ها را می‌شناسیم. این نوع مرغ ها نیز برای پرورش در روستا ایده آل می‌باشند.
۳) جایگاه مخصوص نگهداری مرغ و خروس
پرورش مرغ بومی به صورت گله ای در میان روستائیان و عشایر مشاهده میشود. نگهداری از این پرنده بسیار آسان و کم هزینه است. اما با این حال عدم رسیدگی به پرنده و رعایت نکات بهداشتی در نگهداری آن می‌تواند منجر به بروز بیماری در میان مرغ های خانگی و نابودی آن ها شود. در نگهداری این پرنده برای جلوگیری از تاثیر تغییرات آب و هوایی، نور مستقیم خورشید، برف و باران و کنترل میزان نوردهی محل نگهداری و پرورش بهتر جوجه ها باید برای آن ها جایگاه درست کنید. جایگاه جایگاه میتوان با استفاده از بلوک، چوب و یا سایر تجهیزات ساخت. جایگاهی که ساخته میشود باید فضای لازم برای رشد جوجه ها را داشته باشد. فضای مناسب برای رشد جوجه ها ۶ متر مربع یعنی فضایی با ابعاد ۲ در ۳ متر است. برای نگهداری مرغ های بالغ باید توجه کنید که هر متر مربع برای نگهداری حداکثر ۴ الی ۵ قطعه مرغ و خروس کافی است. اگر فضای نگهداری مرغ خروس ها به مقدار کافی نباشد، شروع به حمله کردن به یکدیگر میکنند و همدیگر را زخمی میکنند. در داخل جایگاه مرغ باید برای آن ها چوب خواب بگذارید. همچنین چوب خواب باید فاصله کافی از سطح زمین داشته باشد. کف جایگاه را هم با کلش پر کنید تا پای مرغ ها دچار مشکلات پوستی نشود.
۴) کنترل بیماری ها در مرغ و خروس محلی
مرغ و خروس های محلی در صورتی که در طول سال از علوفه و حشرات فضای باز تغذیه کرده باشند، دوام بالاتری در برابر بیماری ها خواهند داشت و جمله از بیماری های شایع در آن ها میتوان به آبله، بوتولیسم، وبا، برونشیت عفونی، کوریزای عفونی، بیماری مارک، برفک، چرب کیسه های هوایی، نیوکاسل، جوجه موشی، پولاروید یا اسهال سفید جوجه ها، آنفولانزای مرغی و زخم کف پای پرندگان اشاره کرد. در برخی مناطق بیماری هایی مثل نیوکاسل، آنفولانزا، آبله و... بسیار شایع هستند. بنابراین بهتر است تحت نظر دامپزشک، جوجه مرغ ها به موقع واکسینه شوند و پرنده های بیمار نیز به سرعت شناسایی و قرنطینه شوند تا از تلفات کل گله جلوگیری به عمل آید.
۵) تغذیه مرغ و خروس خانگی
مرغ ها طیف وسیعی از مواد غذایی شامل دانه ها و غلات، علوفه ها و سبزیجات، حشرات و لاروها، میلورم ها، منابع گوشتی مانند ماهی، تفاله های میوه ها و... را مصرف میکنند. اما در هر دوره از زندگی خود به یک جیره غذایی تنظیم شده نیاز دارند تا بهترین راندمان و عملکرد را داشته باشند. در زمان تخمگذاری تامین کلسیم از اهمیت فراوانی برخوردار است و از پودر صدف، استخوان و یا پوسته تخم مرغ میتوان برای تامین کلسیم استفاده کرد، همچنین باید منابع پروتئینی گیاهی و گوشتی مانند ذرت، گندم، سویا، پودر ماهی، پودر گوشت، میلورم و... بپرا به جیره غذایی مرغ تخمگذار اضافه کرد. برای تغذیه جوجه های مرغ نیز آرد و ترکیب آرد و استخوان می‌تواند به کار گرفته شود. البته آرد گندم تا ۱۰ روز اول برای جوجه ها مناسب نیست چون دیر هضم میباشد. همچنین میتوان از مانده های مواد غذایی مصرفی و میوه هایی مانند خیار و گوجه فرنگی نیز استفاده کرد. البته بهترین و استاندارد ترین غذا برای جوجه ها استفاده از دان سوپراستارتر است که از فروشگاه های معتبر عرضه دان طیور میتوانید تهیه کنید.
۶) جوجه کشی و پرورش در محیط های کوچک خانگی
معمولا برای جوجه کشی از انواع دستگاه جوجه کشی در ظرفیت های مختلفی استفاده میشود. اما کشاورزان روستایی از شیوه طبیعی نیز برای تولید جوجه یک روزه استفاده میکنند. در این شیوه ابتدا مرغ شروع به تخمگذاری کرده و پس از رساندن تخم ها به ۱۰ الی ۱۲ عدد، روی آن ها کرچ میشود. کرچ شدن مرغ کاملا غریزی بوده و برخی نژادها مثل لاری زیاد کرچ میشوند و برخی دیگر نیز به ندرت کرچ میشوند. مرغ ها معمولا در اوایل بهار و یا پاییز و در صورت فراوانی تغذیه و مناسب بودن شرایط محیطی، شروع به تخمگذاری و جوجه کشی میکنند. در جوجه کشی طبیعی باید لانه مرغ کرچ شده در یک محیط جداگانه باشد تا حیوان دیگری او را اذیت نکند و نترساند. داخل لانه نیز از کاه استفاده کنید. همچنین به مقدار کافی آب و دان نیز کمی با فاصله در کنار لانه مرغ کرچ شده قرار دهید. مرغ کرچ شده با خوابیدن بر روی تخم های نطفه دار شرایط دمایی، رطوبت و چرخش تخم ها را برای جوجه کشی فراهم میکند. طول دوران جوجه کشی از تخم های نطفه دار مرغ خانگی ۲۱ روز است که ۱۸ روز اول آن را مرحله ستر و ۳ روز آخر آن را مرحله هچر تشکیل می‌دهد. بعد از تولد جوجه ها باید بدانید تا ۲۴ ساعت نباید به آن ها آب و یا غذا بدهید. جوجه یک روزه به دمای گرم نزدیک به ۳۵ درجه نیاز دارد.
۷) تعداد تخم هایی که میتوان زیر مرغ کرچ شده گذاشت؟
تعداد تخم های نطفه دار که میتوان در لانه مرغ کرچ شده قرار داد به جثه مرغ و سایز تخم بستگی دارد. اگر جثه مرغ معمولی باشد، بین ۱۰ الی ۱۲ عدد تخم نطفه دار میتوان زیر آن قرار داد. اگر تعداد تخم مرغ ها زیاد باشد، مرغ نمی‌تواند همزمان همه آن ها را گرم نگه دارد. در دوران ستر که نطفه در داخل تخم در حال رشد است، تخم برای نچسبیده نطفه به پوسته چرخانده میشود. اما در مرحله هچر که جوجه در حال خروج از تخم است، تخم ها نباید به هیچ عنوان چرخانده شوند. به همین دلیل مرغ کرچ در مرحله ستر تخم های نطفه دار را ۴ تا ۶ بار در روز با نوک خود می‌چرخاند. دما عامل اصلی رشد نطفه در داخل تخم است. نطفه در شرایط دمایی مناسب از فاز گازی به فاز مایع و سپس به فاز جامد تبدیل میشود. به همین دلیل در مرحله هچر دما به مقدار اندکی کاهش پیدا میکند و رطوبت نیز برای مرطوب شدن پوسته تخم و شکستن راحت جوجه ها مقداری افزایش پیدا میکند. دمای مناسب برای مراحل ستر و هچر جوجه کشی از تخم های نطفه دار مرغ به ترتیب برابر با ۳۷.۵ و ۳۷ درجه سانتی گراد است و رطوبت مطلوب نیز در مرحله ستر ۵۷ تا ۶۰ درصد است. تازه و با کیفیت بودن تخم ها از عوامل مهم موفقیت در جوجه کشی است. مناسب بودن ضریب نر به ماده، تغذیه مناسب و محل نگهداری استاندارد مرغ و خروس ها، سالم و جوان بودن گله و استفاده از مولتی ویتامین و داروهای تقویتی ( تحت نظر دامپزشک) منجر به افزایش کیفیت تخم های نطفه دار و افزایش راندمان جوجه کشی میشود.
۸) تعداد کافی مرغ برای یک خروس
در یک گله نسبت مرغ و خروس به یک دیگر به نژاد آن ها بستگی دارد. ولی به طور کلی یک قطعه خروس برای ۶ الی ۸ مرغ و گاها تا ۱۰ مرغ نیز کافی است. خروس های جوان و قوی هیکل، بهترین گزینه برای استفاده از گله مولد است و حتما در انتخاب مرغ و خروس ها دقت کافی را داشته باشید تا تخم هایی با نطفه با کیفیت تولید کنند.
۹) جوجه کشی از تخم نطفه دار مرغ با دستگاه جوجه کشی
یکی لز روش های موفقیت در پرورش مرغ، استفاده از دستگاه جوجه کشی جهت تولید جوجه یک روزه میباشد. در این صورت جوجه ها را با قیمتی بسیار ارزان به دست آورده و از فروش جوجه ها، نیمچه ها و یا مرغ های گوشتی میتوانید به درآمد برسید. در صورت استفاده از دستگاه جوجه کشی، آن چند صد تا چند هزار تخم نطفه دار به صورت همزمان میتوانید جوجه کشی کنید و بر خلاف مرغ کرچ، محدودیتی در تخم ها وجود ندارد. با توجه به اینکه دستگاه های جوجه کشی به صورت خودکار و مستقل عمل میکنند، بنابراین نیازی به نگهداری و مراقبت نداشته و بدون هیچ گونه نگرانی، از تمامی تخم ها جوجه کشی خواهد کرد. بهترین تخم مرغ نطفه دار گوشتی در شرکت رویال طیور موجود می باشد .