بیماری نیوکاسل در مرغ
بیماری نیوکاسل در مرغ
تولید طیور، رشد جهانی را از پرورش حیاط خلوت تا مرغداری پیشرفته شامل تولید تخم مرغ و گوشت تجاری نشان داد. شروع بیماری ها در مرغداری ها به ویژه بیماری های ویروسی زیان اقتصادی بالایی را به همراه دارد. یکی از بیماری های ویروسی بسیار عفونی مسری طیور، بیماری نیوکاسل در مرغ است. بیماری نیوکاسل ND یک بیماری بسیار عفونی است که طیور و سایر پرندگان را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری در اثر عفونت با سویه های بدخیم ویروس نیوکاسل ایجاد میشود.
نیوکاسل در مرغ یک بیماری بسیار مسری و اغلب شدید است که در سراسر جهان یافت میشود که پرندگان از جمله طیور اهلی را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری توسط سویه های بدخیم پارامیکسوویروس پرندگان نوع یک ایجاد میشود. فصل بیماری نیوکاسل، اغلب در تابستان و زمستان است. هر چند شیوع و ماندگاری بیماری ویروسی نیوکاسل در زمستان و هوای سرد بیشتر است. نیوکاسل در مرغ به سه شکل ظاهری میشود: لنتوژیک یا خفیف، مزوژنتیک یا متوسط و ولوژنیک یا بسیار بدخیم که بیماری نیوکاسل نیز نامیده میشود. سویه های لنتوژنیک بسیار گسترده هستند اما باعث شیوع کمی بیماری میشوند. معمولا به عنوان یک بیماری تنفسی ظاهر میشود، از افسردگی، تظاهرات عصبی یا اسهال ممکن است شکل بالینی غالب باشد. بیماری نیوکاسل در طیور از طریق مدفوع پرندگان آلوده و ترشحات بینی، دهان و چشم ها منتقل میشود. نحوه شیوع نیوکاسل عمدتا از طریق تماس مستقیم لین پرندگان سالم و ترشحات بدن پرندگان آلوده است. مواد حامل ویروس را میتوان روی کفش ها و لباس ها برداشت و از گله آلوده به گله سالم برد.
_ راه های انتقال ویروس نیوکاسل شامل تماس بین طیور و همچنین از طریق حرکت وسایل نقلیه آلوده، تجهیزات، کود دامی، خوراک و آب است.
_ ویروس بیماری نیوکاسل میتواند از طریق تماس با کبوترهای وحشی عفونی و سایر پرندگان وحشی یا به طور غیر مستقیم از طریق آلودگی خوراک یا اشیا به طیور خانگی منتقل شود. ( علائم بیماری نیوکاسل در کبوتر مانند مرغ و خروس است)
_ این ویروس میتواند چندین هفته در یک محیط گرم و مرطوب روی پر پرندگان، کود و سایر مواد زنده بماند.
_ این بیماری از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن پرندگان آلوده، به ویژه مدفوع و تماس آئروسل آن ها منتقل میشود.
تاریخچه بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل ابتدا در سال ۱۹۲۶ در کشور اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان کشف شد. در آن زمان کشور انگلیس با انهدام گله های بیماری شده و یا گله های در معرض بیماری و ضدعفونی سالن ها و لانه های آلوده تلاش مضاعفی برای جلوگیری از انتشار جهانی این ویروس انجام داد. اما متاسفانه این بیماری در کشور اندونزی به خوبی کنترل نشد و از طریق پرندگان وحشی و مهاجر به اقصی نقاط جهان منتقل گردید. این بیماری در ایران نیز اولین بار در سال ۱۳۲۹ گزارش شد. بیماری نیوکاسل سویه های مختلفی در و در صورت عدم واکسیناسیون به موقع میتواند تلفات ۱۰۰ درصدی در گله های پرورش مرغ به جای بگذارد.
انواع مختلف بیماری نیوکاسل
متخصصین و ویروس شناسان در تحقیقات خود خصوص بیماری نیوکاسل مرغ و دیگر پرندگان چه اهلی و چه وحشی به این‌نتیجه رسیده اند که این بیماری ۳ درجه دارد که در ادامه با آن ها آشنا می‌شویم
Doyles:
به بیماری نیوکاسل ولوژنیک احشایی معروف است باعث عفونت حاد و کشنده در تمامی سنین ماکیان میشود. سویه های لنتوژنیک بسیار گسترده هستند، اما شیوع بیماری کمتری دارند. این بیماری معمولا به عنوان یک بیماری تنفسی مطرح میشود، اما افسردگی مشکلات عصبی یا اسهال ممکن است فرم کلینیکی غالب آن باشد. اشکال شدید این بیماری نیز بسیار کشنده است.
:Beach
این بیماری نیز به عنوان عفونت حاد و کشنده در تمام سنین خود را نشان میدهد که علائم اصلی آن شامل اختلالات تنفسی و عصبی می‌باشند. اصطلاحا این نوع بیماری، نیوکاسل و لوژنیک نوتروپیک می نامند. با کلان ها و یا مرغان دریایی و کبوترها و پرنده های وارداتی بیشتر در معرض بیماری NVND می‌باشند.
:Beaudette
این درجه از بیماری نیوکاسل نیز بیشتر در پرنده های جوان مشاهده شده است و معمولا خفیف میباشد. ویروس عامل این بیماری متعلق به پاتوتیپ مزوژنیک بوده و حتی از آن برای مقاومت بدن طیور در برابر بیماری نیوکاسل به عنوان واکسن زنده نیز استفاده میشود.
علائم بالینی بیماری نیوکاسل
نشانه های بیماری نیوکاسل در پرندگان مبتلا میتواند متفاوت باشد. این بیماری میتواند به شکل بسیار حاد با شروع ناگهانی و مرگ و میر بالا یا به صورت یک بیماری خفیف همراه با دیسترس تنفسی یا کاهش تولید تخم به عنوان علائم بالینی قابل تشخیص وجود داشته باشد. یک نوع تحت بالینی( بدون علامت) نیوکاسل مرغ و بسیاری از اشکال میانی این بیماری نیز ممکن است رخ دهد. علائم نیوکاسل در مرغ عبارتند از: عطسه کردن، ترشحات بینی، سرفه کردن، اسهال مایل به سبز آبکی، افسردگی، لرزش عضلانی، بال های آویزان، فلج کامل، تورم بافت های اطراف چشم گردن، مرگ ناگهانی، افزایش تلفات در گله، در پرندگان تخمگذار ممکن است کاهش جزئی تا کامل در تولید تخم وجود داشته باشد و تولید تخم‌مرغ با پوسته نازک.
مدت زمان پایداری و بروز نشانه های بیماری نیوکاسل
این ویروس میتواند چندین هفته در یک محیط گرم و مرطوب روی پر پرندگان، کود و سایر مواد زنده بماند. به همین دلیل رعایت قوانین و پروتکل های بهداشتی سختگیرانیه در مرغداری ها در مورد بهداشت محیطی و نیز رعایت قرنطینه پرندگان تازه وارد به گله، الزامی است. ویروس ها به طور کلی ذرات غیرفعال و غیر زنده در بیرون بدن هستند. ولی له محض برخورد با سلول زنده میزبان فعال شده و وارد میشوند. عمر ویروس ها در بیرون بدن بسیار کن است و بسته به شرایط محیط بیشتر از ۲۴ ساعت زنده نیستند. البته این زمان ویروس به ویروس متفاوت است. ویروس ها در اصل میکروب ها در محیط های مرطوب بهتر زنده می مانند و در محیط های گرم و خشک احتمال زنده مانی بسیار ضعیف است. میتوان گفت عامل رطوبت عامل اصلی در شیوع یک بیماری ویروسی است. ویروس ها در مخاط دستگاه تنفس، گوارش و تناسلی زنده می‌مانند و تا زمانی که این مخاط خشک نشود میتوان گفت احتمال سرایت وحود دارد. به همین دلیل ضدعفونی در فصول سرما باید دوره ای و منظم صورت گیرد.
شروع این بیماری سریع بوده و طی ۲ تا ۱۲ روز علائم آن پدیدار شده و در سالن نگهداری مرغ ها سریعا پخش میشود. هنگامی که ویروس به یک گله حساس وارد شود، ظرف ۲ تا ۶ روز کل گله را آلوده می‌کند. بیماری نیوکاسل یک بیماری مهم در طیور است، چرا که به خصوص در جوجه های جوان‌تر که حساس تر هستند بیشتر اتفاق می افتد، سویه قوی تر آن طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ۱۰۰ درصد تلفات میدهد.
کنترل بیماری نیوکاسل
هنگامی که ویروس نیوکاسل در منطقه ای که قبلا عاری از بیماری بود ظاهر میشود، در اکثر کشورها یک سیاست حذف انجام میشود که شامل موارد زیر هستند:
_ افزایش یا قرنطینه شدید شیوع بیماری تخریب انسانی همه پرندگان آلوده و در معرض تمیز کردن و ضدعفونی کامل محل.
_ دفع مناسب لاشه و ایجاد مناطق مدیریت پسماند کنترل آفات در گله.
_ کاهش جمعیت و به دنبال آن ۲۱ روز بدون طیور قبل از ذخیره سازی مجدد.
_ اجتناب از تماس با پرندگان با وضعیت سلامت نامشخص.
_ کنترل دسترسی به مرغداری ها.
_ دور نگه داشتن جوندگان و پرندگان وحشی.
واکسیناسیون بیماری نیوکاسل
انواع مختلف واکسن برای پیشگیری و درمان و درمان بیماری نیوکاسل موجود است:
_ واکسن های تضعیف شده زنده: لنتوژیک یا مزوژنیک. آن ها را میتوان با واکسیناسیون انبوه ( آب آشامیدنی، اسپری) یا به صورت جداگانه ( قطره چشم) استفاده کرد.
_ واکسن های غیرفعال: معمولا به‌بعد از واکسن های زنده برای تقویت و حفاظت طولانی تر و همچنین در ترکیب با واکسن های زنده از سنین پایین در مناطق آندمیک استفاده میشود.
_ واکسن های نوترکیب مبتنی بر HVT: میتوان آن ها را در روز هچ تجویز کرد، اما حدود ۴ هفته طول می‌کشد تا ایمنی قابل توجهی ایجاد شود. در مناطق با چالش ویروس نیوکاسل بالا، واکسن های زنده اضافی برای محافظت مناسب مورد نیاز است. هنگامی که خطر عفونت نیوکاسل در مرغ قابل توجه است، واکسن های زنده را میتوان در فواصل منظم در تولید برای حفظ ایمنی تجویز کرد.
عوامل موثر در واکسیناسیون عبارتند از:
۱. سعی میشود طیور همسن همزمان واکسینه شوند.
۲. فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته است.
۳. واکسن دارای تاریخ تولید و انقضا باشد. ( در دمای یخچال های معمولی نگه داری شود. هنگام حمل و نقل در ظروف سر بسته محتوی یخ باشد.)
۴. ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار داشته باشد.
۵. ظروفی که در آن ها واکسن میریزند نباید ۳ تا ۴ روز قبل از آن به مواد ضدعفونی کننده آغشته شده باشند.
۶. برای رقیق نمودن واکسن از آب های کلردار و ضدعفونی استفاده شود.
۷. پرندگان سالم واکسیناسیون شوند.
۸. بلافاصله بعد از واکسیناسیون به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در منبع آب آنتی بیوتیک اضافه گردد و دمای سالن را بین ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد بالا برده شود.
۹. واکسن آماده شده را حداکثر در ظروف به مدت ۱ تا ۲ ساعت باید استفاده گردد.
عواملی باعث عدم اثرگذاری واکسن در نیوکاسل میشود عبارتند از:
۱. سویه واکسن: بیماری نیوکاسل دارای سویه های مختلف است. در صورتیکه واکسن حاوی سویه یا سروتیپ شایع شده نباشد، حتی اگر تیتر کافی ایجاد کرده باشد. اما باعث ایمنی گله در برابر سویه مورد نظر نمی‌شود.
۲. میزان آنتی ژن و ایمنی زایی واکسن: میزان ناکافی آنتی ژن در واکسن، تخفیف حدت بیش از حد سویه موجود در واکسن یا حدت خیلی بالای سویه وحشی میتوانند باعث بیماری شدن گله، علی رغم واکسیناسیون شوند.
۳. غیر فعال شدن واکسن: هرگونه اشکال در حمل و نقل، عدم رعایت زنجیره سرما، نگهداری و نحوه مصرف واکسن میتواند منجر به غیرفعال شدن آن شود. برای مثال در مورد واکسن های آشامیدنی، حضور ترکیباتی مانند کلر ترکیبات آمونیوم و... در آب میتوانند باعث غیرفعال شدن ویروس های زنده موجود در واکسن شوند.
۴. توزیع نامناسب واکسن: توزیع واکسن هایی که از طریق آب آشامیدنی یا اسپر تجویز میشوند، منجر به عدم واکسیناسیون طیور در برخی قسمت هدی سالن میشود. به علاوه عدم دقت در هنگام تزریق واکسن های کشته و یا واکسن های قطره چشمی، باعث عدم ایجاد ایمنی یکنواخت در گله میگردد.
۵. وجود بیماری و یا استرس در هنگام واکسیناسیون: در صورتی که در زمان واکسیناسیون پرنده ها بیمار باشند یا در دوره نهفته بیماری به سر ببرند، علی رغم واکسیناسیون صحیح و اصولی، گله درگیر بیماری میشود زیرا فرصت کافی برای ایجاد ایمنی قبل از بیماری، وجود ندارد. به علاوه برخی بیماری های عفونی و یا مصرف جیره آلوده به مایکوتوکسین، با سرکوب سیستم ایمنی منجر به عدم پاسخ به واکسیناسیون میشوند. انواع استرس در پرنده نیز سیستم ایمنی را تضعیف کرده و جلوی پاسخ مناسب به واکسن و ایجاد تیتر بالای آنتی بادی را می‌گیرد.
۶. ایمنی مادری: میزان بالای آنتی بادی های مادری در جوجه های جوان، به خصوص هفته اول پرورش، میتواند با واکسن تداخل داده و منجر به شکست واکسیناسیون شود.
بیماری نیوکاسل در انسان
افراد ممکن است به ویروس بیماری نیوکاسل آلوده شوند، بیماری ناشی از آن معمولا به ورم ملتحمه محدود میشود. بهبودی معمولا سریع است و ویروس بعد از چهار تا هفت روز دیگر در مایعات چشم وجود ندارد. این گونه عفونت ها بیشتر در کارکنان آزمایشگاه و خدمه واکسیناسیون رخ میدهد. هیچ نمونه ای از انتقال به انسان از طریق دست زدن یا مصرف محصولات طیور شناخته نشده است.
درمان بیماری نیوکاسل
همیشه پیشگیری بهترین درمان هر نوع بیماری در انسان و موجودات دیگر است. با اینکه هنوز درمان مشخصی برای این بیگلری کشف نشده اما با استفاده از تغذیه صحیح، دادن و آب و مولتی ویتامین کافی و استفاده از آنتی بیوتیک و سایر داروها تحت نظر دامپزشک تا حدی میتوان این بیماری را مداوا کرد. اما در صورتی که مرغ و خروس ها به نیوکاسل نوع شدید و حاد مبتلا شده باشند و علائم عصبی مانند فلج شدن در آن ها ظهور پیدا کرده باشد مداوای آن ها سخت تر خواهد بود. البته برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی ثانویه میتوان آنتی بیوتیک ها را برای سه تا پنج روز تجویز کرد. آنتی بیوتیک ها روی ویروس ها تاثیر نمیگذارند. افزایش دمای پرورش جوجه ها به میزان ۵ درجه فارنهایت ممکن است به کاهش تلفات کمک کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع بیماری های مرغ و خروس ها و تاثیر ان ها بر تخم نطفه دار مرغ به آدرس وبسایت رسمی شرکت رویال طیور https://royaltoyur.com مراجعه کنید.